Overleven
Het is moeilijk voor te stellen in de vaak zachte winters die wij nu ondergaan, dat in 1945 het jaar dat Nederland bevrijd werd van de Duitse overheersing, er een winter heerste die een der koudste van deze eeuw was.
Het tij was gekeerd voor Duitsland en uit Pruisen vluchtten hele families met behulp van hun edele Trakehner paarden, voor de Russische opmars. De meeste vluchtelingen konden slechts op het nippertje ontkomen aan de snel oprukkende troepen.
Mens en paard werden door vele vijanden omringd, honger, kou, aanvallen vanuit de lucht en op de grond, over het algemeen een onvriendelijke bevolking in de streken waar ze doorheen trokken. Dat was niet zo verwonderlijk, ook deze mensen leden kou en honger en moesten maar zien hoe zij zelf het hoofd boven water hielden, in een land dat verdeeld werd door wereldmachten en verscheurd door chaos waar niemand wist hoe de toekomst er uit zou zien en de eerste zorg de eigen overleving gold.
In zulke omstandigheden trokken de Pruisische families met hun Trakehners honderden kilometers stapvoets over bevroren wegen. De paarden trokken de wagens terwijl zij op een minimaal rantsoen stonden en dikwijls was er ’s nachts geen enkele beschutting tegen de bittere kou, waarden van -30°C waren geen uitzondering, vaak werd er niet eens uitgespannen.
Dat sommige merries na of tijdens deze verschrikkelijke tochten nog een levend veulen ter wereld brachten was een wonder. En het is diep triest dat meerdere Trakehners na zo’n tocht gevorderd werden om als voedingsmiddel te dienen voor de noodlijdende bevolking in het gebied waar men terecht kwam.
Een van de verhalen, die schrijnend omschrijft wat men allemaal moest doorstaan is dat van de oud cavalerist Heinrich Rosigkeit. Deze boer en paardenman in hart en nieren wist erg veel van de gezondheid en door zijn militaire carrière ook veel van het uithoudingsvermogen van paarden. Reden dat hij de ongelooflijke prestatie volbracht de reis te maken met gedekte merries. Hier volgt een gedeelte uit zijn verslag daarover: Op 29 januari 1945 ben ik met drie wagens, ieder met twee paarden bespannen, vanaf Grommels, Krs. Bartenstein, vertrokken.
De hoofdwegen waren zo vol met terugtrekkende legertroepen en voertuigen dat ik vanaf Gallingen gedwongen’ was kleine en landwegen te volgen. De reis ging over Krekollen- Katzen-Redenau-Landsberg. Daarvandaan weer over kleine wegen in de richting van Kl.Steegen, verder tot Haff en dan rivier de Nehrung volgend. De wegen waren volledig ondergesneeuwd, zodat wij de meeste tijd over doorgeploegde akkers moesten trekken. Het laadgewicht was meer dan een ton omdat ik veel haver meegenomen had zodat ik de merries de eerste tijd behoorlijk kon voeren omdat langs de route geen voer te verkrijgen was. Pas in Pommeren konden we dagelijks rantsoenen van 4 tot 5 pond kopen, (maar meestal slechts 2 pond.)
Van de 7 merries die ik bij mij had waren 4 merries dragend, de vijfde dragende merrie had net 3 dagen voor het vertrek geworpen. Het veulen hebben we achter moeten laten. Deze merrie heeft de tocht, evenals de anderen voor de wagen gespannen, goed overleefd.
Twee van de merries hebben onderweg hun veulens gekregen, zij werden warm ingepakt waarna de tocht verder ging. Een van de merries heeft na de tocht in Domane Koselau bij Lensahn, het uiteindelijke reisdoel, een gezond veulen ter wereld gebracht.
Nadat ik de Weichsel overgetrokken was ben ik dag en nacht doorgereden waarbij soms afstanden van 60 km per etmaal, maar gemiddeld 40 – 50 km afgelegd werd. Dankzij mijn grote kennis van paardenverzorging hebben de paarden, ondanks het feit dat ze ’s nachts meestal niet ergens onder gebracht konden worden, de reis goed doorstaan. Slechts één merrie moest afgemaakt” worden wegens een hoefontsteking.
Aldus het verhaal van deze oud-cavalerist die dankzij zijn paarden met zijn familie kon ontkomen aan Russische overheersing. Op de hierbij afgedrukte kaart kan men een indruk krijgen van de enorme afstand die afgelegd is.
In de volgende nummers van dit blad zullen we meer van zulke verhalen afdrukken, om een inzicht te krijgen in het geweldige uithoudingsvermogen dat de Trakehners in die tijd aan de dag gelegd hebben.
